สังคมที่ประกอบด้วยกลุ่มชนที่แตกต่างกัน มักใช้คำนี้อธิบายลักษณะของรัฐชาติ ที่มีกลุ่มชนแตกต่างกันอย่างชัดเจน เช่น มาเลเซีย อินโดนีเซีย บราซิล

เดิมใช้คำสังคมพหุลักษณ์กับประเทศที่เคยเป็นอาณานิคม ที่มีหลายกลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งแต่ละกลุ่มไม่มีความรู้สึกผูกพันกับรัฐชาติ เนื่องจากมีการแบ่งพื้นที่กันชัดเจน มีวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน และมีสถาบันทางสังคมหลากหลาย

ในสังคมพหุลักษณ์ ผู้คนที่มาจากต่างกลุ่มชาติพันธุ์พบกันในที่สาธารณะเพื่อแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการซึ่งกันและกัน มีลักษณะการแข่งขันหรือมุ่งหาประโยชน์จากกลุ่มอื่นมากกว่ามีอุดมการณ์ร่วมกัน จึงมีการกำหนดกลไกทางสังคม เพื่อป้องกันความขัดแย้งวุ่นวายในการสื่อสารแลกเปลี่ยน เช่น ในอินโดนีเซีย ใช้ระบบคล้ายวรรณะ ลัทธิทางประชาธิปไตย และระบบสหพันธรัฐ เพื่อเป็นกลไกทางสังคมดังกล่าว

การศึกษาเรื่องสังคมพหุลักษณ์ อาจรวมประเด็นเรื่องอำนาจอธิปไตย เอกราช ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ สถาบัน ศาสนา และการปรับตัวของกลุ่มต่างๆ เพื่ออยู่ร่วมกันภายใต้ศูนย์กลางอำนาจเดียวกัน

ปรับปรุงเมื่อ 10/01/2568