ผลระยะยาวของการลดลงของอัตราเกิดและอัตราตาย อันส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างอายุของประชากร

การเปลี่ยนผ่านประชากร อาจแบ่งได้เป็น 5 ระยะ ได้แก่

ระยะที่หนึ่ง อัตราเพิ่มประชากรอยู่ในระดับต่ำ เนื่องจากทั้งภาวะการตาย และภาวะเจริญพันธุ์อยู่ในระดับสูงใกล้เคียงกัน ทำให้พีระมิดประชากรที่แสดงโครงสร้างทางอายุของประชากร มีฐานกว้าง และสอบเว้าเข้าอย่างรวดเร็ว

ระยะที่สอง ภาวะการตายลดลงก่อน (อัตราตายลดลง) ในขณะที่ภาวะเจริญพันธุ์ยังคงสูงอยู่ (อัตราเกิดสูง) ส่งผลให้อัตราเพิ่มประชากรสูง ทำให้พีระมิดประชากรยังคงมีฐานกว้าง แต่ด้านข้างของพีระมิดเว้าขึ้นเป็นเส้นตรงมากขึ้น และยอดของพีระมิดขยายใหญ่ขึ้น

ระยะที่สาม ภาวะเจริญพันธุ์ลดลงสู่ระดับต่ำลงมา ส่งผลให้อัตราเพิ่มประชากรลดต่ำลง ทำให้ฐานของพีระมิดประชากรแคบเข้า และส่วนยอดของพีระมิดขยายใหญ่ขึ้น ประชากรจะเริ่มสูงวัยขึ้น จนเข้าสู่สภาวะสังคมสูงวัย

ระยะที่สี่ ภาวะเจริญพันธุ์ลดลงสู่ระดับต่ำ จนใกล้เคียงกับภาวะการตาย ส่งผลให้อัตราเพิ่มประชากรลดต่ำลงจนใกล้เคียงกับศูนย์ ฐานของพีระมิดประชากรแคบเข้า และส่วนยอดของพีระมิดจะขยายใหญ่ขึ้น ประชากรจะเข้าสู่สังคมวัยอย่างสมบูรณ์

ระยะที่ห้า ภาวะเจริญพันธุ์จะลดลงจนอยู่ในระดับต่ำกว่าภาวะการตาย ทำให้ประชากรมีอัตราเพิ่มติดลบ ทำให้ฐานของพีระมิดประชากรยิ่งแคบเข้า และส่วนยอดของพีระมิด ซึ่งได้แก่ ประชากรสูงอายุ จะมีสัดส่วนสูงขึ้นอย่างมาก จนอาจจะมากกว่าประชากรวัยเยาว์ ในขณะที่ประชากรวัยแรงงานมีสัดส่วนลดลง ประชากรจะเข้าสู่สังคมสูงวัยระดับสุดยอด 

ปรับปรุงล่าสุดเมื่อ 09/02/2567